Grétry - André Grétry

André Grétry.jpg

componist


*  Luik (Belgie) 08-02-1741  
†  Montmorency (Frankrijk) 24-09-1813

 

De in Luik geboren André Ernest Modeste Grétry zoals zijn volledige naam luidt was eerder een Luikse dan een Franse componist. Amper zes jarig oud werd hij koorzanger in de collegiale St-Denis in Luik. Zijn vader Pascal Grétry (geboren in 1714) was verbonden aan de Saint Martinkerk in Luik waar hij beroepsviolist was. André volgde bij hem zijn eerste lessen in zang, viool, klavecimbel en compositieleer.  Een grote mis (1758) werd een groot succes en leverde hem een studiebeurs op. Hierdoor kon hij in Italie verder studeren aan het Luiks Muziek-Opera-instituut in Rome. Geld voor een paard of koets was er niet dus hij ging er lopend naartoe. Na ongeveer 45 dagen (1200 km) kwam hij daar aan rond pinksteren 1761. Hij werd leerling van Giovanni Battista Casali en in Bologna van de beroemde Padre Martini die ook Mozart als leerling had.

In Rome raakte hij in bekoring van de werken van Pergolesi, en na een bezoek aan een opera-comique van de Franse componist Alexandre Monsigny, nam hij het besluit om zich toe te gaan leggen op een nieuwe manier van het schrijven van opera`s. André Grétry vertrok naar Frankrijk en koos in 1768 Parijs uit als zijn nieuwe woonplaats. Aan het Franse hof werd hij een geliefde gast, ging les geven aan Marie-Antoinette en werd daar huiscomponist en huisrecencent.

Hij werd een van de meest geliefde theatercomponisten en viel op in het genre van de Opera Comique. Zijn succes had hij vooral te danken an zijn aanpassingsvermogen en scherpzinnigheid bij het beoordelen van smaak van die tijd. De stijl die hij schiep was een balans tussen heroisme en banaliteit, en het Franse zangspel en de tragedie - die steeds minder populair werden - gebruikte hij als nieuw uitgangspunt van de eeuw, en zorgde zo voor verdere groei van de Franse opera. In zijn opera Richard Coeur de Lion, schiep hij een nieuw soort opera waarin men het ballet veel harmonischer kon inpassen in het geheel en waarin hij het orkest een veel belangrijkere rol gaf dan zijn tijdgenoten.

Bij het uitbreken van de Franse Revolutie (1789) raakt hij al zijn koninklijke titels en zijn jaargeld kwijt. Er zat niets anders op dan er het beste van te maken. Hij ging werk schrijven waar de revolutionairen van houden, zoals de opera Guillaume Tell. Hij werkt mee aan de opera Le Congés des Rois (het ontslag van de koningen) waarin de draak wordt gestoken met Koningen, en een publicatie van een geschrift waarin de Revolutie wordt verheerlijkt pakt voor hem goed uit. Hij is nauw betrokken bij de oprichting van het beroemde "Concervatoire national superieur de musique" en in 1795 werd hij hier een van de vijf onderwijs-inspecteurs.

Hij stierf als een door iedereen geëerd en bewonderd man in Parijs op 2 september 1813. Hij werd begraven op het Parijse kerkhof Père-Lachaise, maar overeenkomstig zijn eigen wens werd zijn hart overgebracht naar Luik, waar het rust onder zijn  standbeeld voor de Koninklijke Luikse Opera.

André Grétry schreef meer dan 66 opera`s, en de meeste daarvan hadden veel succes in hun tijd. Het zijn meesterwerkjes waarin veel balletmuziek is verwerkt. Vaak herkennen we hier de distinctie van de werken van Mozart. Hieronder een greep uit zijn grote hoeveelheid opera`s. 


opera's  


Les Mariages samnites (1768)
Libretto van P. Legier naar "Le château du Prince de Conti" van Jean-François Marmontel
Opera bouffon in een akte.
Plaats en tijd.
Première. Parijs (Prince de Conti) januari 1768.
Herschreven (1776)
Libretto van André Grétry, Franse tekst van Baenabé Farmain de Rosoi naar het werk van Jean-François Marmontel
Opera bouffon in drie aktes.
Plaats en tijd.
Première. Parijs (Comédie-Italienne / Hôtel de Bourgogne) 12-06-1776

Lucile (1769)
Libretto van André Grétry, Franse tekst van Jean-François Marmontel naar zijn "L`Ecole des Pères.
Opera comique in een akte.
Plaats en tijd.
Première. Parijs (Comédie-Italienne) 05-01-1769.

Le tableau parlant (1769) 
Libretto van André Grétry, naar Louis Anseaume
Opera comique (romantisch) in een akte.
Plaats en tijd.
Première. Parijs (Comédie-Italienne) 20-09-1769.


Les Deux Avaris
(1770)(De twee vrekken)
Libretto van André Grétry, naar Charles Georges Fenouillot de Falbaire. (Duitse versie van Herbert Trantow)
Opera bouffon in twee aktes.
Plaats en tijd. Griekenland op een plein in de stad Smyrna in de 18e eeuw.
Première. Fontainebleau op 27-10-1770.
                 Parijs (Comédie-Italienne) op 06-12-1770

Zémire e Azor (1771)
Libretto van André Grétry met de Franse tekst van Jean-François Marmontel, naar "La Belle et la Bête" door Jeanne-Marie Le Prince de Beamon, en "Amour par amour" van Pierre-Claude de la Chaussée.  
Opera comique met ballet-zang en dans in vier aktes.
Plaats en tijd. 
Première. Fontainebleau op 09-11-1771.
                 Parijs (Comédie-Italienne) op 16-12-1771
(De opera bevat de bekende coloratuur waarin de sopraan de zang van een vogel imiteert).
 
Le jugement de Midas (1778)
Libretto van André Grétry, T.D`Hèle, naar werk van Kane O´Hara.
Opera in drie aktes.
Plaats en tijd.
Première. Parijs (Palais Royal) 28-03-1778.

L`amant jaloux ou Les Fausses Apparences (1778)
Libretto van T.D`Hele, naar "The Wonder a woman keeps a secret" van Susanna Centlivre.  
Opera in drie aktes.
Plaats en tijd.
Première. Versailles op 20-11-1778.
       
Céphale et Procris ou L`Amour cojugal (1770)
Libretto van Jean-François Marmontel, naar "Métamorphoses" (De gedaanteverwisseling) van Ovidius"  
Opera in drie aktes.
Plaats en tijd. Het mythologische Griekenland (Athene)
Première. Versailles op 30-12-1773.
                 Parijs in bewerkte versie (Opéra Garnier) op 02-05-1775
 

Les Fausses apparences ou L`Amant jloux 1778)
Libretto van T. D`Hèle naar "The wonder, a woman keeps a Secret" van Susanna Centlivre.  
Opera in drie aktes.
Plaats en tijd. Cadiz (Spanje)
Première. Versailles op 20-11-1778

Aucassin et Nicolette (1779) ou Les Moeurs du bon vieux temps
Libretto van Jean-Michel Sedaine naar "Les Amours du bon vieux temps" van Jean-Baptiste de la Curne de Sainte-Palaye .  
Opera comique in vier aktes.
Plaats en tijd.
Première. Versailles op 30-12-1779
                 Parijs (Comédie-Italienne) op 93-01-1780.

Andromaque (1780)
Libretto van Louis-Guillaume Pitra naar de tragedie van Jaen Racine, van het stuk Andromaque door Louis-Guillaume Pitra (1735-1818)
Opera in drie aktes. (een lyrische tragedie, de enige opera in deze vorm van zijn hand)
Plaats en tijd. Het paleis van Pyrrus.
Première. Parijs (Opéra Garnier) op 06-06-1780


Colinette à la cour
(1782) ou La Double Épreuve
Libretto van André Grétry naar het Franse libretto van Jean-Baptiste Lourdet de Santerre gebaseerd op "Ninette à la cour" van Charles-Simon Favart.
Opera comédie lyrique in drie aktes.
Plaats en tijd.
Première. Parijs (Opéra Garnier)(choreografie Maximilien Gardel) op 01-01-1782.

L`Epreuvre villageoise (1782)(herschreven als Théodore et Paulin, nooit gepubliceerd.)(1784)
Libretto van André Grétry, naar een Frans libretto van Pierre Desforges
Opera bouffon in twee aktes.
Plaats en tijd.
Première. Parijs (Comédie-Italienne) op 24-06-1784. (Grétry`s meest populaire opera comique in de 19e eeuw)

La Caravane du Caire (1783)
Libretto van Etienne Morel de Chédeville, en Louis Stanislas Xavier
Opera-ballet in drie aktes. (Grétry`s meest succesvolle, groots opgezette werk, lichter van aard)
Plaats en tijd.
Première. Fontainebleau op 30-10-1783.
                 Parijs (Parijse Opera, meer dan 500 uitvoeringen) tot het jaar 1829.


Richard, Coeur-de-Lion (1784)(Richard Leeuwenhart/Koning van Engeland)
Libretto naar de franse tekst van Michel-Jean Sedaine  
Opera comique in 3 aktes.
Plaats en tijd.
Première. Parijs (Comédie-Italienne) op 21-10-1784.
                 Fontainebleau (een versie met 4 aktes) 25-10-1785

 
Pierre le Grand (1790)(Peter de Grote)
Libretto van Jean-Nicolas Bouilly naar "Histoire de Russie sous Pierre le Grand" (het jonge leven van Tsaar Peter de Grote) van Voltaire.  
Opera comique in 4 aktes.
Plaats en tijd. (Tsaar Peter staat symbool voor de manier waarop ook Lodewijk XVI en Marie Antoinette leven)
Première. Parijs (Comédie-Italienne) op 13-01-1790.


Guillaume Tell  (1791)
Libretto van André Grétry in het Frans bewerkt door Jean-Michel-Sedaine naar Antoine-Marin Lemierre.
Opera Comique in 3 aktes.
Plaats en tijd. Zwitserland in de 13e eeuw.
Première. Parijs (Comédie-Italienne) op 09-04-1791.