Haydn - Joseph Haydn

Joseph Haydn

componist 


* Rohrau 31-03-1732
† Wenen 31-05-1809

Haydn, afkomstig uit een eenvoudig milieu, zoon van een wagenmaker, was de grondlegger van de Weens-klassieke stijl. Deze Oostenrijkse componist werd een van de belangrijkste van west Europa. Op zijn zesde jaar begon hij een opleiding tot kerkmusicus bij een familielid, Mathias Franck, onderwijzer en leider van de kerkmuziek in Hainburg. Ontdekt door de kapelmeester Reutter uit Wenen, die op zoek was naar koorknapen werd hij ondergebracht in een internaat, waar hij eerder een harde dan echt goede opleiding kreeg.

Vanaf 1740 zong hij in het jongenskoor van de Sint-Stefanuskathedraal in Wenen. In 1749 werd hij, naar aanleiding van een onbetekenende kwajongensstreek, ontslagen. In de jaren die hier op volgden kreeg hij als musicus, componist, docent en kopiïst steeds bekendheid. Hiernaast ontwikkelde hij zijn eigen werken. Vooral het theoretische werk en de composities van C. Ph. E. Bach, maakten diepe indruk op hem.

De zangpedagoog Porpora bracht hem in aanraking met kringen van de kleine adel. Voor Graaf von Fürnberg componeerde Haydn tussen 1755 en 1759 o.a. zijn eerste strijkkwartetten. In 1759 werd hij benoemd tot kapelmeester bij Graaf Morzin in Lukavec (Bohemen). Voor dit bescheiden orkestje componeerde hij zijn eerste symfonieën.

In 1760 trouwde Haydn met Maria Anna Keller, en in 1761 trad hij in dienst als vice - kapelmeester van prins Paul Anton Esterházy te Eisenstadt. Diens opvolger, Prins Nicolaus Jozef, stelde hem in 1766 aan als eerste kapelmeester in het nieuwe slot Esterháza bij het Neusiedlermeer. Het orkest, bestaande uit 14 tot 22 man werd onder Haydn een van de beste ensembles uit die tijd. Haydn, die dertig jaar in dienst bleef van de Esterházy's, componeerde voor dit orkest talrijke symfonieën, opera's (w.o. marionettenopera's), wereldlijke cantates, kerkmuziek, divertimenti, concerten en menuetten. Bovendien schreef hij zo`n 170 composities, w.o. trio's voor baryton, een instrument, dat de prins zelf niet onverdienstelijk bespeelde.

Ver weg van het drukke stadse leven bouwde Haydn hier aan een levenswerk, dat het fundament en de kern zou gaan vormen van de Duitse klassieke muziek. Zijn werken werden door Weense uitgevers uitgegeven en leverden hem internationale roem op, zonder dat hij de residentie voor langere tijd hoefde te verlaten. De aristocratische elite uit geheel Europa, spraken vol lof over hem. Hij werd bekend in Amerika, en daarna uitgenodigd om voor het Weense hof te componeren.

Het Concert de la Loge Olympique in Parijs gaf hem in 1784 - 1785 de opdracht voor het schrijven van zes Parijse symfonieën (nrs. 82-87). Van de Londense concertagent J.P. Salomon kreeg hij het verzoek om de twaalf symfonieën te komen dirigeren in Londen, die Haydn zelf speciaal voor dit doel had gecomponeerd.

Haydn, die in 1790 - na de dood van zijn broodheer - niet meer voor de Esterházy's hoefde te werken ging op die uitnodiging in. Van 1790 tot 1792 verbleef hij in Londen, waar hij enthousiast werd ontvangen. Hij raakte hier sterk onder de indruk van Händels koormuziek. Als eredoctor van de universiteit van Oxford oogstte hij veel succes met zijn concerten, wat inhield dat zijn bezoek herhaald moest worden van 1794-1795.

Na 1796 bleef hij voorgoed in Wenen, waar hij voornamelijk vocale muziek componeerde, w.o. zes grote missen en, de bekroning van zijn oeuvre, de oratoria Die Schöpfung (1797-1798) en Die Jahreszeiten (1798-1801), naar het voorbeeld van Händel. Haydn is vooral bekend door zijn symfonieën, oratoria, kerkmuziek, strijkkwartetten en pianomuziek. Zijn opera`s worden minder gewaardeerd.

Zelf beschouwde hij enkele van zijn opera`s als het beste wat hij ooit heeft gemaakt, maar het is heel moeilijk om de partituren van die vaak hele lange opera`s op het toneel tot leven te brengen. Zijn gevoel voor drama zinkt in het niets als we hem vergelijken met zijn tijdgenoot Mozart.    

 

Opera`s  

La Canterina (1766)
Intermezzo in musica  

Lo Speziale (1768) (De apotheker) 
Dramma giocoso  

Le Pescatrici (1770)
Dramma giocoso  

L`Infedeltà Delusa (1773)
Burletta per musica  

L`Incontro Improvviso (1775)
Dramma giocoso  

Il Mondo della Luna (1777)
Libretto van Carlo Goldini.
Opera buffo in 3 aktes.
Plaats en tijd. De maan, 
Première. Eszterháza (nu Fertöd, Hongarije) (Operatheater) 03-08-1777 (waarschijnlijk).  

La Vera Constanza (1778)
Dramma giocoso  

L`Isola  Disabitata (1779)
Azione teatrale  

La Fedeltà Premiata (1780)
Libretto van Ciambattista Lorenzi.
Opera buffo in 3 aktes.
Plaats en tijd. Het legendarische Cumae 
Première. Eszterháza (nu Fertöd, Hongarije) (0peratheater) op 25-02-1781  

Orlando Paladino (1782)
Dramma eroico - comico  

Armida (1783)
Dramma eroico  

L`Anima del Filosofo ossia Ofeo ed Euridice (1792)
Dramma per musica (WP 1951)
Libretto van Carlo Francesco Baldini.
Dramma per musica in 5 aktesen 10 scènes
Plaats en tijd. Mythische plaats en tijd. 
Première. Florence (Teatro della Pergola) op 09-06-1951   

Singspiel


Phelemon und Baucis oder Jupiters Reise auf die Erde (1773)


andere werken

symfonieën 104
strijkkwartetten 84
piano - trios en andere kamermuziek 
pianosonates 52
oratoria en kerkmuziek.