componist
* Legano (Verona / Italië) 18-08-1750
† Wenen 07-05-1825
Italiaans componist, en dirigent. Antonio Salieri zat op het kostschool van San Marco in Venetië. Hij kreeg muziekles van G.B. Pescetti. De Boheemse componist F. Gassmann die zijn talent ontdekte, nam hem in 1766 mee naar Wenen. Hier onderwees hij hem in compositieleer, zorgde voor zijn algemene ontwikkeling en stelde hem voor aan het hof. In 1766 werd hij in Wenen hofcomponist, en onder Keizer Leopold II werd hij in de jaren 1788 -1824 Hofkapellmeister, tot groot ongenoegen van Mozart. Bovendien was hij ook nog directeur van de Hofoper.
In 1774 volgde hij Gassmann op als kamercomponist van de Italiaanse Opera in Wenen. Ook van Christoph Willibald Von Gluck kreeg hij ondersteuning. In Parijs boekte hij veel succes met zijn in de stijl van Cluck geschreven opera Danaïdes (1784) en ook in Wenen stond hij in hoog aanzien. Na twee jaar trad hij af als leider van de opera en behield daarna nog slechts de functie van dirigent van de Hofzangerskapel en die van operacomponist.
Van 1795 tot 1818 had hij de leiding over de concerten van de Tonkünstler - Sozietät en tevens verzorgde hij in de jaren 1813 tot 1825 de koor-repetities van het Gesellschaft der Musikfreunde. Hij werd lid van het oprichtingscomité van het conservatorium, en was vanaf 1817 de hoogste leider. Vooral als leraar genoot Salieri groot aanzien. Hij onderhield vriendschappelijke betrekkingen met (*Haydn) en (*Beethoven) (wiens leermeester hij was tussen 1793 en 1802 en die bij hem inspiratie opdeed over de Italiaanse dramatische volkscompositie). Ook (*Schubert), (*Liszt), Joseph Weigl, J. N. Hummel, en Simon Sechte behoorden tot zijn leerlingen.
Tot op heden is Salieri`s verhouding met W. A Mozart omstreden. Volgens een verhaal, dat in de 19e eeuw in omloop werd gebracht heeft Salieri een diepe vijandschap ten opzichte van Mozart gekoesterd en hem tenslotte zelfs vergiftigd. Hun verhouding inspireerde diverse kunstenaars, o.a. Poesjkin (drama Mozart en Salieri, 1831), Rimski - Korssakov (opera Mozart en Salieri) en Miloš Forman (film Amadeus, 1984).
Deze verdenking van moord mag dan onrechtvaardig zijn, men schrijft toch voor een groot deel de schuld aan Mozarts economische ellende toe aan Salieri.
Men verwijt hem dat hij ondanks zijn grote invloed op het Weense muziekleven, verzuimd heeft voor Mozart te bemiddelen in een vaste aanstelling. Antonio Salieri`s compositorisch zwaartepunt lag in het bereik van de Napolitaanse Opera.
Zijn werk getuigt van zijn erudiete persoonlijkheid, maar het bleek te veel tijdsgebonden te zijn om repertoire te houden. Naast zijn 39 opera's schreef hij echter ook oratoria, cantates, kerkmuziek, missen, een requiem, 4 Te Deum, 2 werken vol canons en instrumentale stukken. In 1786 schreef Salieri Prima la Musica poi le Parolein in opdracht van Keizer Jozef II naar aanleiding van een bezoek van de Nederlandse afgezant. Ook Mozart kreeg voor dezelfde gelegenheid de opdracht om een korte opera te schrijven. Dat werd Der Schauspieldirektor. Beide opera's werden aan weerszijde van een grote zaal uitgevoerd.
Saillant detail is dat men de opera van Salieri verkoos boven die van Mozart. Salieri stierf in Wenen op 74-jarige leeftijd.
Opera`s
Armida (1771)
Libretto van Coltellini
Don Chisciotte alle nozze di Gamace (1770)
L´Amore innocente (1770)
Le Donne letterate (1770)
Il Barone di Rocca Antica (1772)
La Fiera di Venezia (1772)
La Secchia rapita (1772)
La Locandiera (1773)
La Calamità de´ cuori (1774)
La Finta scema (1775)
Delmita e Daliso (1776)
La Scuola de´gelosi (1778) tweede versie (1783)
La Partenza inaspettata (1779)
La Dama pastorella (1780)
Der Rauchfangkehrer (of Die unentbehrlichen Verräter ihrer Herrschaften aus Eigennutz) (1781)
Semiramide (1782)
Danaïdes (1784)
Il Ricco d´un giorno (1784)
La grotta di Trofonio (1785)
Les Horaces (1786)
Prima la musica poi le Parole (1786)
In opdracht van Keizer Jozef II naar aanleiding van een bezoek van de Nederlandse afgezant
L´Europa riconosciuta (1778)
Cublai, gran Kan de´ Tartari (1786-88)
Tarare (1787)
Libretto van Beaumarchais (eigenlijk bestemd als Italiaanse opera, door Da Ponte die in Wenen zou worden opgevoerd onder de naam Axur) (1787).
La Cifra (1788)
Libretto van Lorenzo Da Ponte
Dramma giocoso in 2 aktes
Plaats en tijd.
Première. (1788)
Il Talismano (1788)
Axur, Re d´Ormus (1788)
Il Pastor fido (1789)
Catilina (1790-92)
Il Mondo alla rovescia (1792)
Premiere in 1795
Eraclito e Democrito (1795)
Palmira, Regina di Persia (1795)
Il Moro (1796)
Falstaff ossia Le tre burle (1799)
comedie, naar werk van Shakespeare
L´Angiolina ossia Il matrimonio per sussurro (1800)
Cesare in Farmacusa (1800)
Annibale in Capua (1801)
Die Neger (1802, première in 1804)
Danaus (ca. 1807) (Duits)(Franse versie Les Danaïdes)
En nog delen van andere opera`s
Andere werken
oratoria
cantates
kerkmuziek
missen
requiem 1
te deums 2
werken vol canons en instrumentale stukken
