Otello

Giuseppe Verdi    

(Antwerpen 12-10-1993 / De Vlaamse Opera) 

(Antwerpen 14-10-2001 / De Vlaamse Opera)
(Essen 09-03-2019 / Aalto Theater Essen)

Libretto van Arrigo Boito naar The Tragedy of Otello van William Shakespeare.(1604)
Lyrischdrama in 4 aktes.
Plaats en tijd; Cyprus, eind 15e eeuw.
Première. Milaan (Scala) 05-02-1887.    
 

Inhoud

Akte I 
Na drie snelle maten gaat het doek op en zien we aan een kant van het toneel een herberg, aan de andere kant de muren van een kasteel en op de achtergrond de kade van de haven. Er woedt een hevige storm (beschreven door het orkest) terwijl het volk van Cyprus wacht op de terugkeer van Otello die als winnaar uit de strijd tegen de Turken met zijn schip de haven probeert binnen te komen. Otello`s vloot bereikt veilig de wal en de held krijgt een zegenrijk onthaal. Otello`s adjudant Jago is echter niet blij met de behouden thuiskomst. Hij zint op wraak, omdat niet hij, maar Cassio tot hoofdofficier is bevorderd. Otello verschijnt op de kade en verklaart in een prachtige passage vol heroïsche declamatie dat de oorlog voorbij is. Esultate, l`orgoglio musulmano.
De Turken zijn verslagen. Otello gaat met Cassio het kasteel binnen. De menigte verspreidt zich en Jago en Rodrigo blijven achter. Jago wil Rodrigo steunen in diens wens om de mooie jonge vrouw van Otello, Desdemona te bezitten. De manier, om zijn wraak tegen Otello toe te passen. Het volk keert terug en legt een vreugdevuur aan, koor: Fuoco di gioia.Jago begint aan zijn duivelse plannen als Cassio weer verschijnt. Hij fluistert Rodrigo in dat Cassio een mogelijke rivaal is wat betreft Desdemona en omdat hij niet tegen wijn kan, zou het wel eens in Rodrigo`s belang kunnen zijn om hem vanavond dronken te voeren. Hij zingt een opwekkend dranklied,  Innaffia l`ugola, trinca tra canna om Cassio aan te moedigen, en dat helpt. Cassio wordt dronken. Zo ontstaat de twist tussen Rodrigo en Cassio. Als Montano de twee wil scheiden wordt hij door Cassio verwond, waarop Jago alarm slaat. Otello verschijnt en vraagt Jago wat er gaande is. Jago doet alsof hij door het incident geschokt is.
Otello stelt Cassio verantwoordelijk voor het gevecht en degradeert hem. Hij is kwaad dat Desdemona door dit alles uit haar slaap gewekt is. Zij kalmeert haar woedende echtgenoot. Dan volgt het mooiste liefdesduet dat (*Verdi) ooit geschreven heeft. Già nella notte densa  
Otello wekt met deze uiting van tederheid de sympathie op van zijn toehoorders. Otello is zich bewust van de bedreiging van zijn liefde. De verhouding van een onbekende zwarte man en een mooie rijke Venitiaanse uit een edel geslacht is zeer ongebruikelijk. Hij is bang haar te verliezen, maar Desdemona kent alleen het gevoel van onbegrensde liefde. Aan het eind van het duet vraagt Otello om een kus, en nog een nog een in de frase, Un bacio, un bacio ancora, die op hartverscheurende wijze in de laatste akte zal terugkeren.
Akte II  
Een zaal in het kasteel met uitzicht op de tuin.
Jago verzekert Cassio dat hij spoedig in zijn eer hersteld zal worden. Hij raadt hem aan Desdemona te vragen om zijn voorspraak te zijn bij Otello. Een goede gelegenheid daarvoor is tijdens de gebruikelijke middagwandeling van Desdemona in de tuin. Als Cassio vertrekt houdt Jago zijn beroemde monoloog, Credo in un Dio crudel, waarin hij zijn geloof belijdt. Als figuur achter de schermen denkt hij voor anderen belangrijke lot gebeurtenissen te kunnen bepalen, omdat hij de kwetsbare plek in de ziel van de wilskrachtige Otello kent; de angst Desdemona kwijt te raken. Elk contact tussen Desdemona en Cassio plaatst hij in een verdacht licht, zodat ieder goed woordje dat Desdemona bij Otello voor Cassio doet, voor de Moor het bewijs is van haar ontrouw. Dit veroorzaakt een geweldige woede-uitbarsting  bij de Moor, die Jago verwijt zijn gemoedsrust te hebben verstoord. 
aria  Ora à per sempre addio sante memorie . Hij grijpt Jago bij zijn keel, duwt hem tegen de grond en eist bewijzen voor zijn insinuaties. Volgens Jago zijn zichtbare bewijzen moeilijk te krijgen, maar hij beweert dat hij Cassio in een droom heeft horen spreken over zijn liefde voor Desdemona. aria  Era la notte, Cassio dormiva, slechts een droom zegt hij, maar voor Otello is het en feit.
Jago weet  Desdemona`s zakdoek te bemachtigen, die Otello haar ooit gaf als bruidsgeschenk. Otello die naarstig op zoek is naar bewijzen van haar overspel hoort van Jago dat hij haar zakdoek bij Cassio heeft zien liggen.
Hiermee is Desdemona`s lot bezegeld. Otello knielt neer en zweert zich te zullen wreken, waarop Jago aan zijn zijde knielt en belooft hem daarbij behulpzaam te zijn. duet Si, per ciel marmoreo giuro.
Akte III  
De grote zaal in het kasteel.
Een Heraut kondigt het binnenlopen van een schip aan, met aan boord een gezant uit Venetië. Jago bespreekt met Otello een plan om Cassio uit zijn tent te lokken. Hij beweert dat Cassio tijdens een gesprek, zich in een of andere uitlating iets zal laten ontvallen  over zijn verhouding met Desdemona! Desdemona komt echter zelf op en Jago herinnert Otello snel aan de zakdoek. Het gesprek tussen Otello en Desdemona begint hoffelijk, Dio ti giocondi, o sposo, maar als Desdemona weer over Cassio`s degradatie begint en hem niet de zakdoek kan tonen die hij haar gegeven heeft, eist Otello haar hem aan te kijken en haar onschuld te betuigen. Zij doet dit, maar Otello gelooft haar niet maakt haar uit voor hoer en stuurt haar weg. Zij is diep gekrenkt en alleen gebleven zingt zij haar grote monoloog, Dio, mi poveti scagliar tutti i mali. Tegelijkertijd heeft Jago een gesprek met Cassio over diens geliefde Bianca.
Hij weet het zo te plooien,dat zij de zaal op en neer lopen en zorgt dat Otello die ook luistert alleen bepaalde uitlatingen te horen krijgt die hem doen denken dat zij op Desdemona slaan. Ook de zakdoek komt ter sprake, Cassio haalt hem te voorschijn en vraagt Jago hoe deze in zijn kamer terechtgekomen is. Otello, die op dat moment het gesprek niet kan volgen, denkt dat Cassio pronkt met het liefdespand van Desdemona. De Moor is nu overtuigt van het overspel van zijn vrouw, en besluit haar te doden. Jago moet Cassio uit de weg ruimen en zal in zijn plaats tot luitenant worden benoemd. Er klinken trompetsignalen en de gezant Lodovico maakt zijn entree.  1)
Hij ontheft de te machtig geworden veldheer Otello uit zijn functie. Cassio wordt aangesteld als zijn vervanger. Blind van razernij vernedert Otello zijn vrouw publiekelijk en werpt haar op de grond. Daar zet zij het grote ensemble in,  A terra, si, nel livido fangoen waarin alle aanwezigen hun zeer verschillende gevoelens tot uitdrukking brengen.
Otello wil dat iedereen weggaat en valt in onmacht. Terwijl de bevolking buiten de "Leeuw van San Marco" toejuicht, wijst Jago op de bewusteloze Otello met de woorden "Daar ligt de leeuw"
Akte IV   
Desdemona`s slaapvertrek.
Desdemona bereidt zich voor op het gesprek met Otello, dat zal beslissen over leven of dood. Zij zingt daarbij een oud lied uit haar jeugd, canzone del salce  Piangia cantando.dat haar troost biedt en tegelijkertijd innerlijk voorbereid op de onherroepelijkheid van alle gebeurtenissen. Zij neemt bewogen afscheid van Emilia en bidt daarna haar avondgebed  Ave Maria. Zij slaapt nog maar net als Otello binnenkomt. Hij kust haar wakker (in deze scène horen we de langste solo voor contrabas die we uit de operaliteratuur kennen) maar weigert haar verklaring van onschuld aan te horen. Vraag het Cassio zegt zij, maar hij zegt haar dat Cassio al dood is. Hij wurgt haar, maar voor zij sterft wordt er opgewonden aan de deur geklopt. Emilia komt vertellen dat Rodrigo door Cassio gedood is. Desdemona stamelt nog dat zij zichzelf heeft gedood en sterft dan. Maar Otello vertelt dat hij de schuldige is.
Emilia roept om hulp en Lodovico, Jago en Cassio snellen toe. Emilia brengt het bedrog van haar man Jago aan het licht. Montano komt binnen met het bericht dat de stervende Rodrigo de hele intrige heeft bekend. Jago vlucht, Otello trekt zijn zwaard, maar Lodovico eist dit wapen op.
Otello neemt afscheid van de gestorven Desdemona  Niun mi tema, en doodt zichzelf met zijn dolk. Hij sterft met de woorden uit het liefdesduet  Un bacio un bacio ancora.   
 

(Antwerpen 12-10-1993 / De Vlaamse Opera)   

(Antwerpen 14-10-2001 / De Vlaamse Opera)

(Essen 09-03-2019 / Aalto Theater Essen)