Debussy - Claude Achille Debussy

Claude Debussy

componist


* Saint Germain en Laye  22-08-1862
† Parijs  25-03-1918

Frans componist. Debussy is de belangrijkste componist onder de impressionisten. Zijn harmonische vernieuwingen legden de basis voor de muzikale veranderingen in de twintigste eeuw. Hij kwam uit een eenvoudige familie in St. Germain en Laye, en muziek was in dit gezin niet vanzelfsprekend. Zijn vader, een kleine winkelier, had alleen interesse voor opera. Als negen jarige werd hij ontdekt door de muzikaal geïnteresseerde en begaafde Madame Manté (schoonmoeder van Paul Verlaine) oud - leerlinge van Chopin. Toen al was hij een succesvolle pianist.

In twee jaar tijd leerde hij zoveel, dat hij toelatingsexamen kon doen aan het Parijse Conservatorium. Hij slaagde en kreeg theorieles van Lavignac en pianoles van Marmontel. Later volgde hij nog harmonie bij Emile Durand. In 1879 werd hij voorgesteld aan Mme Vasnier. Door haar kwam hij in contact met mondaine en culturele kringen, die voor zijn vorming van groot belang zijn geweest. Na zijn studie in datzelfde jaar reisde Claude Debussy naar Italië (Florence en Venetië), Oostenrijk en naar Rusland, ( Moskou) als begeleider van Nadesjda von Meck, de beschermster van Tsjaikovski. In Rusland maakte hij kennis met het werk van Russische componisten als Borodin, Mussorgsky en Tsjaikovsky.

In 1882 reisde hij als pianist van het `Huis-Triovan Madame von Meck` naar Portugal, en leerde daar de Slavische en Zigeunermuziek kennen. Meer dan welke muziekleraar dan ook beïnvloedt dit zijn compositiewijze. Weer terug in Parijs ging hij compositielessen volgens bij Giraud, en bij het componeren van zijn cantate voor Rome kreeg hij zelfs de hulp van Gounod. Het verblijf in die Rome, met zijn hoge muzikale onderscheidingen ervaart hij als een kwelling. Hij kan niet tegen het klimaat en ergert zich aan het mondaine leven en daarnaast aan al dat antieke gedoe. Debussy was er niet op uit diploma's te verwerven.

Met het behalen van de Prix de Rome in 1884 voor zijn cantate L`Enfant Prodigue, werd hij in staat gesteld twee jaar in Rome te studeren. Buiten dit diploma, was de hoogste onderscheiding die hij ooit behaalde een eerste prijs in pianobegeleiding aan het Conservatorium. Over de werken die hij in Rome componeerde raakte hij bovendien in conflict met de Académie. Zij vonden het impressionistische karakter van zijn werk een gevaar in voor de kunst. Hij vluchte daarom vroegtijdig weg uit Rome.

Op de wereldtentoonstelling in 1889 in Parijs zag en hoorde hij een Japanse gamelan en was verrukt van het geluid en de melodielijnen die de Japanse musici uit dit instrument tevoorschijn toverden. Oriëntaalse invloeden waren een belangrijke factor om uit de schaduw van Wagner te komen. Debussy merkte eens op:  "Muziek is gemaakt van kleuren en afgepaste ritmes".

Claude Debussy was één van de eerste componisten die zich concentreerden op het totale geluid in plaats van de melodie. Weer thuis zocht hij geen contact meer met zijn vroegere vrienden en beschermers. Hij hield zich vooral op met symbolistische dichters, schrijvers en schilders. De enige componist met wie hij in die periode contact had, was Eric Satie. Een paar jaar later bezocht hij Bayreuth, en raakte daardoor bekent met het werk van Richard Wagner en Brahms. Maar de ontmoetingen met Wagner en Brahms liepen uit op een teleurstelling. Alleen Rimski-Korsakov, die in Parijs als dirigent werken van `De Russische Vijf` kwam presenteren, kon hem bekoren omwille van Borodin. Dé ontdekking voor hem was echter (*Moessorgsky`s) Boris Godoenow. In 1894 was de première van zijn eerste meesterwerk, het orkestwerk, Prélude à l`après-midi d'un faune (naar Mallarmé).

Met de Trois chansons de Bilitis (1897-1898, naar Pierre Louÿs) en de Trois Nocturnes (1897-1899, orkest en vrouwenkoor) kreeg zijn idiee om met al die verschillende bestanddelen een eigen vorm te scheppen zijn definitieve afronding. Intussen had hij ook kennis gemaakt met (*Maeterlincks)  Pelléas et Mélisande, en met de hulp van Mallarmé ontstond de gelijknamige opera, een mijlpaal in de geschiedenis van dit genre. De meeste andere werken werden allemaal gemaakt volgens een literaire achtergrond.

Ook zijn bijdragen als muziekrecensent van de `Revue Blanche` laten zijn meer dan gewone literaire begaafdheid zien. In 1899 trouwt Debussy met het volksmeisje Rosalie Texier, maar na vijf jaar laat hij zich scheiden om te kunnen trouwen met hun gemeenschappelijke vriendin Emma Bardac-Moyse. Hij probeerde zo in de hogere kringen binnen te komen en hoopte daarbij eindelijk van alle financiële zorgen verlost te zijn. In 1905 werd het grote symfonische gedicht `La Mer` voor het eerst uitgevoerd. Het succes hiervan bezorgde hem uitnodigingen uit binnen- en buitenland om zijn eigen werken te dirigeren. Vanaf 1908 dirigeerde hij overal in Europa zijn eigen werk.

In 1909 merkte hij dat hij kanker had. Hij maakt dan vooral kamermuziek. Omstreeks 1912 voltooide hij Images pour orchestre. Opvallend is dat Debussy in deze periode wat afstand nam van het literaire symbolisme en voornamelijk nog liedteksten koos van oude dichters, terwijl zijn muziek bij teksten van Paul Verlaine en Mallarmé veel soberder en minder sensueel werd. De beide delen Préludes (1910 -1912, piano) betekenden het hoogtepunt en de afsluiting van zijn 'impressionistische' pianomuziek.

In andere werken zocht hij toen al duidelijk naar een meer abstract muzikale schrijfwijze. Dit zien we in zijn muziek bij Le martyre de Saint Sébastien (1911) van Gabriele d`Annunzio.  In Les Ballets Russes van Nijinski. En in het in 1913 gecreëerde Ballet Jeux. Maar ook in de Trois poèmes de Stéfane Mallarmé (1913).

Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog maakte hem nerveus, maar ondanks zijn ziekte dwong hij zichzelf om te componeren. Tijdens het laatste Duitse offensief bij de verovering van Parijs was hij te verzwakt om de schuilkelders te verlaten. Hij stierft op 25 maart 1918.  

 

Opera`s  

Pelléas et Mélisande (1902)
Libretto van Maurice Maeterlincks, iets aangepast door Debussy.
Lyrische opera in 5 aktes. (15 tonelen).
Plaats en tijd. Het denkbeeldige Koninkrijk van Allemonde, rond de Middeleeuwen.
Première. Parijs (Opéra Comique) op 30-04-1902.   
 

Debussy`s in 1908 begonnen, onvoltooide opera La Chute de la Maison Usher, naar werk van Edgar Allan Poe ging in 1977 in New Haven (Verenigde Staten) in première, uitgevoerd door studenten van Yale University.  Zonder Debussy zou er waarschijnlijk nooit sprake geweest zijn van impressionisme in de muziek. Op zichzelf is dit uiteraard nog geen verdienste, maar Debussy was de man die de Franse muziek uit de ban van Wagners invloed haalde. Verder is zijn opera Pelléas et Mélisande een van de meesterwerken in de geschiedenis van dit genre.