Khovanchina

Modest Mussorgsky (Moessorgski)    

(Chovantsjina) (Russisch)

(Moskou-2005 / Bolshoi Theater)

Libretto van Modest Mussorgsky en Vladimir Stasov. (Versie van Rimsky Korsakov)
Opera in 5 aktes. Plaats en tijd. Moskou en omgeving.
Première. (Versie van Rimsky Korsakov) St Petersburg (Komonov Theater) 21-02-01-1886.
Première. (instrumentatie van Dmitri Sjostakovitsj) Leningrad,(Kirov Theater) 25-11-1960.  

Inhoud

Akte I
Het Rode plein in Moskou, tegen zonsopgang.
De Streltsy zijn vol trots over de gruweldaden en vervolgingen die zij begaan, en beschouwen zich als meester over Moskou. De briefschrijver, heeft het druk met het schrijven van aanklachten in deze gevaarlijke tijd. De Boljaar Shakloviti dicteert hem een brief voor Tsaar Peter, om hem te waarschuwen voor een samenzwering die door de Streltsy o.l.v. de Khovansky wordt voorbereid. Omdat de toehoorders analfabeet zijn, is het de taak van de schrijver om de namen van de verraders voor te lezen.

Men juicht voor Iwan Khovansky, die zich als leider van de Streltsy de beschermer van het volk noemt. Zijn zoon Andrei heeft de vader van het Duitse meisje Emma gedood en wil haar tot de zijne maken, maar zijn vader gunt hem deze vrouw niet, en het volk is getuige van hun ruzie. Dosifei hoofd van de oud gelovigen laat Emma beschermen door Marfa, die vroeger zelf minnares was van Andrei. Dosifei vraagt zijn aanhangers om hun geloof te eerbiedigen.
Akte II
Het zomerpaleis van de vorst Golitsyn.
Golitsyn, beschermeling van de regentes Sofja heeft de macht van de Boljaren gebroken en Polen veroverd. Maar de bijgelovige Golitsyn is bang dat zijn geluk zal keren. Hij steunt uit louter eigenbelang de Duitsers die in Moskou leven, en een van hen is een Lutherse priester. Hij vraagt Marfa, die ook in de toekomst kan kijken wat hem te wachten staat. Als zij hem voorspelt dat hij verbannen zal worden, geeft hij de opdracht om haar te vermoorden. Hij roept de machtigste mannen van Moskou bijeen, waaronder Iwan Khovansky, en Dosifei. Maar Golitsyn en Khovansky zijn het oneens over de verdeling van de macht. Marfa kan met hulp van de Petrofsky (een regiment van Peter I) ontsnappen. In naam van de Tsaar kondigt Shaklovity een rechtszaak aan tegen de Streltsy, die worden beschuldigd van opstand.
Akte III
Aan de oever van de Moskva.
Marfa vindt dat Andrei haar liefde niet verdient, en als Susanna vindt dat deze liefde zondig is, neemt Dosifei haar in bescherming. Shakloviti en Dosifei maken zich zorgen over hun land. Hun manier van aanpak is echter verschillend. Dosifei vraagt om de hulp van God en Shakloviti legt zijn vertrouwen meer bij de wereldlijke heersers. Als de Streltsy horen dat de Petrofsky jacht op hen maakt zijn zij zeer verontrust en zoeken samen met hun gezinnen bescherming bij Khovansky, die hen gerust stelt.
Akte IV
Scene I
In het huis van Prins Khovansky.
Khovansky wil dat er voor hem gezongen en gedanst wordt. Hij wil zich amuseren. Varsonofjev, gestuurd door Golitsyn waarschuwt hem dat de Tsaar de Streltsy wil laten vermoorden. Khovansky voelt zich beledigd door deze waarschuwing en laat Varsonofjev doden, en vraagt of de Perzische slaven komen om hem te vermaken
Scene II
Het plein voor de Vasili-Blashenny-Kathedraal.
Het volk heeft medelijden met Golitsyn, die op weg is naar zijn verbanningsoord. Via Marfa laat Dosifei weten wat het plan is van de Tsaar. Hij wil dat de Rascolniki (oud-gelovigen) worden samengedreven en vermoord. Andrei, die hiervan niet op de hoogte is gaat op zoek naar Emma, en hij denkt dat Marfa haar verborgen houdt. De Streltsy, die eerder Moskou tiranniseerden worden naar hun executieplaats geleid, maar krijgen op het laatste moment gratie van Peter I.
Akte V
Een kluizenaarswoning in het bos.
De oud-gelovigen hebben zich hier verzameld, maar zij worden omsingeld door de Petrofsky. Dosifei ziet in dat de situatie uitzichtloos is en besluit tot een gezamenlijke zelfverbranding als offer voor de wereld. Andrei zit nog steeds achter Emma aan, en Marfa ontfermt zich over hem. Dosifei geeft de oud-gelovigen het teken voor de zelfverbranding.  

 

(Moskou - 2005 / Bolshoi Theater)