Fidelio

Fidelio.jpg

Ludwig van Beethoven 


(Duits)


(Essen 10-10-1998 / Aalto-Musiktheater Essen)

(Berlijn 29-05-1998 / Komische Oper)(J)

(Bonn 09-10-2005 / Oper der Stadt Bonn)

(Aken 21-09-2013 / Theater Aachen)

Libretto, eerste versie van Joseph Sonnleithner, 
Libretto, eindversie van Georg Friedrich Treitschke, naar Léonore, ou L`amour conjugal het toneelwerk van Jean-Nicolas Bouilly.
Lyrische Opera in 2 aktes en 4 tonelen
Plaats en tijd. Vlak bij Sevilla. Spaanse staatsgevangenis, eind 18e eeuw. 
Première. eerste versie, Wenen (Theater an der Wien) op 20-11-1805.              
Première. eindversie, Wenen (Kärntnerthor Theater) op 23-05-1814.  

FLORESTAN (Spaans edelman)tenor
LEONORE (zijn vrouw, als Fidelio)sopraan
ROCCO (hoofdcipier)bas
MARZELLINE (Rocco`s dochter)sopraan 
JAQUINO (Rocco`s assistent)tenor
DON PIZARRO (gouverneur gevangenis)bas / bariton
DON FERNANDO (minister)bas


Akte I 
Don Florestan, een Spaanse edelman heeft het gewaagd het oppergezag van de gouverneur Don Pizarro te tarten. Hij  is door hem naar de diepste gewelven van een gevangenis verbannen. Het gerucht gaat dat Florestan dood is maar zijn vrouw Leonore denkt dat hij nog in leven is en doet al twee jaar pogingen om hem weer vrij te krijgen. Onder de naam 'Fidelio' en vermomd in mannenkleren werkt zij als knecht van Rocco die cipier is in dezelfde gevangenis. De dochter van Rocco, Marzelline, is verliefd geworden op Fidelio, tot ergernis van Jacquino, de portier van de gevangenis. Hier begint de opera.
Eerste toneel
Jacquino probeert Marzelline van haar werk te houden en bekent haar zijn liefde en zijn jaloezie duet. Jetzt Schätchen, jetzt sind wir allein. Zodra hij wordt weggeroepen, geeft zij uiting aan haar liefde voor Fidelio, met wie zij hoopt te trouwen aria. O wär' ich schon mit dir vereint.  Haar vader en Fidelio voegen zich bij haar. Als Marzelline ziet dat Fidelio uitgeput is, bevrijdt zij hem van de last die hij mee torst,  waarop Rocco een toespeling maakt op de belangstelling die beiden voor elkaar hebben, wat Leonore in grote verlegenheid brengt. Dit leidt tot een kwartet, dat begint als canon, een van de mooiste passages van de opera, Mir ist so wunderbar. Hierna stemt Rocco in met het huwelijk van zijn dochter en Fidelio en in zijn aria. Hat man nicht auch Gold beineben geeft hij hun de raad dat liefde alleen niet voldoende is voor een goed huwelijk, maar dat er ook geld nodig is. (Deze joviale en enigszins vulgaire figuur vormt een wonderlijke tegenstelling met het voorafgaande kwartet).
De situatie begint nu precair te worden voor Leonore, maar zij beseft dat zij de vermomming moet volhouden wil zij haar echtgenoot ooit redden. Fidelio vertelt Rocco dat diens vertrouwen hem meer welkom is dan geld, en hij vraagt zijn toekomstige 'schoonvader' een gunst, namelijk hem te mogen helpen in de kerkers. Dit wordt hem toegestaan en uit de beschrijving van de gevangenen wordt het Leonore duidelijk dat haar echtgenoot zich in de diepste kerker van de gevangenis bevindt. Fidelio verklaart dat hij de moed en kracht genoeg heeft om alle ellende die hij daar zal zien te doorstaan. Einde scène met het trio. Gut, Söhnchen gut, hab' immer Mut.
Tweede toneel

Don Pizarro geeft uiting aan zijn wraakgevoelens in een aria met koor. Ha, welch ein Augenblick. In een brief wordt hem meegedeeld dat de minister, Don Fernando, van plan is (onverwacht) de gevangenis te inspecteren. (Het is de minister ter ore gekomen dat Pizarro zijn macht misbruikt om persoonlijke vijanden gevangen te zetten.) Voordat de minister arriveert, moet Florestan voorgoed uit de weg worden geruimd. Jetzt, Alter, jetzt hat es Eile,  en Pizarro geeft opdracht aan Rocco om Florestans graf te graven en hem te assisteren bij de verwijdering van deze 'vijand van de staat'. Rocco weigert mee te werken aan de feitelijke executie en Pizarro neemt die taak zelf op zich aria. Ha! Welch' ein Augenblick!
Leonore die het gesprek afgeluisterd heeft, ontsteekt in woede en laat haar afschuw over deze moordplannen blijken. Abscheulicher, wo eilst du hin,  Aria. Komm' Hoffnung lass den letzen Stern, cabalette. Ich folg' dem innern Triebe. Zij weet Rocco er toe te bewegen de gevangenen een uur uit hun kerker op de binnenplaats te laten, om ze een moment het gevoel van vrijheid te geven. Verheugt maar schuchter komen zij het toneel op waarbij twee gevangenen korte solo zingen, de tenor die hen verzoekt God voor deze gave te danken, en de bas waarschuwend dat ze van alle kanten bespied worden. Leonore is echter teleurgesteld in haar verwachting tussen hen ook Florestan te zullen zien, maar Rocco zegt haar dat ze met hem mag afdalen om het graf van de geheime gevangene te graven. Pizarro keert in woede terug en beveelt Rocco de gevangenen terug te sturen naar hun cellen.
Akte II  
Eerste toneel
In een donkere kerker klaagt Florestan, aan ketenen gekluisterd, over zijn lot. Gott! Welch Dunkel hier.
Maar in de daaropvolgende aria. In des Lebens Frühlingstagen bedenkt hij dat het Gods wil moet zijn dat hij dit leed buiten zijn schuld moet dragen. Geteisterd door honger en de ontberingen raakt hij in een extase waarin hij meent zijn vrouw Leonore in de gedaante van een engel bij zich te zien. Zij komt hem verlossen door hem te doden. Doch spür ich nicht linde, sanft säuselende Luft. Hij valt van uitputting in slaap.
Rocco en Fidelio dalen af en beginnen aan hun lugubere karwei. Wanneer Florestan aan Rocco de naam van de gouverneur van de gevangenis vraagt, herkent Leonore de stem van haar echtgenoot, maar zijzelf wordt niet herkend. Zij geeft hem wijn en een korst brood, ondanks tegenwerpingen van Rocco, trio. Euch werde Lohn in bess'ren Welten. Op een teken van Rocco daalt Don Pizarro af en Leonore verbergt zich in de schaduw. Triomfantelijk pocht Don Pizarro tegen Florestan dat hij hem in zijn macht heeft, maar op het moment dat hij hem wil doodsteken, komt Leonore tevoorschijn met een pistool en onthult wie zij in werkelijkheid is. Er sterbe, doch er soll erst wissen. Op dat moment kondigt een trompetsignaal de komst van de minister aan en Pizarro moet hem gaan begroeten. Leonore en Florestan blijven alleen achter, intens gelukkig met hun hereniging. duet. O namelose Freude.
Tweede toneel. 
Terug op de binnenplaats.
Minister Don Fernando wordt met vreugde begroet door de vrijgelaten gevangenen, die uiting geven aan hun dankbaarheid. Uit zijn antwoord blijkt zijn gevoel voor rechtvaardigheid en liefde voor zijn medemensen. Rocco leidt Florestan naar de minister en Leonore vraagt om gerechtigheid voor de gevangene. Don Fernando is verbaasd zijn oude en trouwe vriend terug te zien, die hij al lange tijd dood gewaand had. Hij is diep ontroerd en prijst Leonores trouw. Zij mag zelf Florestans ketenen losmaken. Pizarro zal zich tegenover de minister moeten verantwoorden voor zijn machtsmisbruik. De opera eindigt met een jubelend koor, Wer ein solches Weib errugen.  

 

(Essen 10-10-1998 / Aalto-Musiktheater Essen)

STEFAN SOLTESZdirigent
DIETRICH HILSDORFregie
JOHANNES LEIACKERdecor
DIETRICH D. GERPHEIDEkoor
NORBERT GROTEtoneelregie
bezetting 
JEFFREY DOWDFlorestan (tenor)
NINA WARRENLeonore / Fidelio (sopraan)
MARCEL ROSCARocco (bas)
LAURA ALONZOMarzelline (sopraan)
DARIO SCHMUNCKJaquino (tenor)
KAROLY SZILAGYIDon Pizarro (bas/bariton)
RICHARD CURTINDon Fernando (bas)


(Berlijn 29-05-1998 / Komische Oper)(J)

YAKOV KREISBERGdirigent
HARRY KUPFERregie
REINHARD HEINRICHdecor & kleding
PETER WODNERkoor
bezetting 
ALBERT BONNEMAFlorestan (tenor)
MIRANDA VAN KRALINGENLeonore / Fidelio (sopraan)
MATTHIAS HOLLERocco (bas)
BRIGITTE GELLERMarzelline (sopraan)
ANDREAS CONRADJaquino (tenor)
JURGEN FREIERDon Pizarro (bas/bariton)
RAIMUND NOLTEDon Fernando (bas)


(Bonn 09-10-2005 / Oper der Stadt Bonn)

ROMAN KOFMAN / WOLFGANG LISCHKEdirigent
GUNTER KRÄMERregie
HERBERT SCHÄFERdecor
FALK BAUERkleding
SIBYLLE WAGNERkoor
bezetting 
KLAUS FLORIAN VOGTFlorestan (tenor)
NANCY GUSTAFSON / CAROL WILSONLeonore / Fidelio (sopraan)
ANDREJ TELEGINRocco (bas)
SELMA HARKINK / JULIA KAMENIK /  ANNA VIROVLANSKYMarzelline (sopraan)
MARK ROSENTHALJaquino (tenor)
JOHN WEGNERDon Pizarro (bas / bariton)
MARK MOROUSE / CARA SELSUKDon Fernando (tenor/bariton)
DANIEL SCHÜßLERFidelio (tenor) rol bedacht door regisseur

(Aken 21-09-2013 / Theater Aachen)

KAZEM ABDULLAHdirigent
ALEXANDER CHARIMregie
IVAN BAZAKdecor & kleding
ANDREAS KLIPPERTkoor
bezetting 
ÜNÜSAN KULOGLUFlorestan (tenor)
EMILY NEWTONLeonore / Fidelio (sopraan)
WOONG-JO CHOIRocco (bas)
JELENA RAKICMarzelline (sopraan)
PATRICIO ARROYOJaquino (tenor)
HRÓLFUR SEAMUNDSSONDon Pizarro (bas/bariton)
PAWEL LAWRESZUKDon Fernando (tenor/bariton)